Εκκαθαριστικά-σοκ για έναν στους δύο φορολογουμένους

Εγκεφαλικά μοιράζει η Εφορία, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες καλούνται να πληρώσουν 40%-50% περισσότερα σε σχέση με αυτά που πλήρωσαν πέρυσι, ενώ σχεδόν οι μισοί θα πληρώσουν πρόσθετο φόρο, κατά μέσο όρο, πάνω από 1.200 ευρώ

«Αποκάλυψη τώρα» για τη συμφωνία που έκανε η κυβέρνηση το 2016 με τους δανειστές για να κλείσει η α’ αξιολόγηση. Με βάση τις αλλαγές που συμφωνήθηκαν τότε και παρά τη μείωση των πραγματικών εισοδημάτων που επακολούθησε, τα σχεδόν 2,5 εκατομμύρια χρεωστικά εκκαθαριστικά που θα εκδοθούν συνολικά φέτος από το Taxisnet καλούν τους φορολογούμενους να πληρώσουν τον βαρύτερο «φόρο αίματος» των τελευταίων τουλάχιστον πέντε ετών.

Το σοκ είναι τεράστιο, και δεν το γλίτωσαν ούτε τα πενιχρά εισοδήματα κάτω από 800 ευρώ, που τα φέρνουν δύσκολα πέρα, ούτε και τα πολύ μεγάλα που βλέπουν ότι δίνουν σχεδόν όλα όσα έβγαλαν επί έναν χρόνο στην Εφορία! Τα εκκαθαριστικά που παίρνουν στα χέρια τους οι φορολογούμενοι αποτυπώνουν το δράμα: όσοι δηλώνουν ότι έβγαλαν λιγότερα θα πληρώσουν φέτος περισσότερα, αλλά και όσοι δηλώσαν ότι έβγαλαν πολλά (πάνω από 100.000 ή και 200.000 ευρώ το 2016) θα δώσουν στο κράτος το 80% των εισοδημάτων τους. Οι πλέον χαμηλόμισθοι που ζουν με 650-750 ευρώ τον μήνα (δηλαδή 1 στους 4 εργαζόμενους και οι 2 στους 3 συνταξιούχους) χάνουν φέτος με την εκκαθάριση 100 ευρώ ο καθένας, ενώ μέχρι πέρυσι δεν πλήρωναν καθόλου φόρο εισοδήματος. Γιατροί και δικηγόροι από την άλλη, αλλά και επιχειρηματίες και όσοι έχουν απομείνει πλέον από αυτούς που δηλώνουν υψηλά εισοδήματα, σκέφτονται ακόμα και να κλείσουν τα γραφεία τους για να γλιτώσουν από την Εφορία, αφού βλέπουν ότι το κράτος τούς αρπάζει τα περισσότερα από όσα βγάζουν. Το ζήτημα είναι, όμως, ποιος θα πληρώνει τότε για φόρους, υπαλλήλους, εισφορές στα Ταμεία κ.λπ., αφού ήδη λιγοστεύουν επικίνδυνα εκείνοι που φορολογούνται για έσοδα άνω των 100.000 ευρώ, από 28.349 που ήταν το 2011, σε 24.695 πέρυσι – από σύνολο 6,2 εκατομμύρια φορολογουμένων.

Ο λογαριασμός της Εφορίας

Από τον Ιούλιο και μέχρι τέλος της χρονιάς εκατομμύρια φορολογούμενοι θα αναγκαστούν να βάλουν πολύ πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για να καταφέρουν να εξοφλήσουν τα περίπου 3 δισ. ευρώ επιπλέον φόρους που προέκυψαν με την εκκαθάριση του 2017 για τα εισοδήματα που είχαν το 2016. Είναι βέβαιο, όμως, ότι πολλοί δεν θα τα καταφέρουν. Αλλοι ίσως γιατί δεν έχουν πια τα εισοδήματα που είχαν πέρυσι, άλλοι πάλι γιατί… δεν είχαν ποτέ τα εισοδήματα για τα οποία η Εφορία τούς επέβαλε φόρους!
Για παράδειγμα, άνεργος γραμμένος στα μητρώα του ΟΑΕΔ, με συνολικό οικογενειακό εισόδημα μόλις 1,01 ευρώ από τόκους καταθέσεων (ή 0,86 ευρώ καθαρά, αφού παρακρατήθηκε από την τράπεζα και 0,15 ευρώ ως φόρος) καλείται να πληρώσει πρόσθετο φόρο ύψους 4.621,76 ευρώ! Το εκκαθαριστικό του αναγράφει φόρο εισοδήματος 2.310,88 ευρώ και άλλα τόσα… προκαταβολή φόρου για το 2018 (σαν να ήταν ελεύθερος επαγγελματίας) επειδή τον έπιασαν τα τεκμήρια για σπίτι 85 τετραγωνικών και ένα Ι.Χ. 1.600 κυβικών του 2010.

Ο λογαριασμός της συμφωνίας του 2016

Αν και φαντάζει ακραίο, το παράδειγμα θεωρείται άκρως ενδεικτικό της τάσης που διαφαίνεται ήδη ότι τα μηδενικά εκκαθαριστικά (για μηδενικά ή πολύ χαμηλά εισοδήματα) μετατρέπονται πλέον σε… χρεωστικά, τα οποία αυξάνονται έως και 20% σε σχέση με πέρυσι.
Σε αυτό συνέβαλαν κυρίως:

Η μείωση του αφορολογήτου, που επιβλήθηκε στα μέσα της χρονιάς πέρυσι. Ακόμα και με τα τεκμήρια, κάποιος που ήταν άνεργος το 2016, μένει σε σπίτι 70 τετραγωνικά και έχει Ι.Χ. 1.000 κυβικών δεν θα πλήρωνε φόρο αν το αφορολόγητο παρέμενε στα 9.545, όπως ίσχυε ως τότε. Επειδή όμως μειώθηκε ξαφνικά στα 8.636 ευρώ, πιάστηκαν περισσότεροι σε φόρους και τεκμήρια. Και φυσικά τα τεκμήρια «καίνε» μόνο τους μικρούς που δηλώνουν λίγα και όχι όσους δηλώνουν πολλά και τα υπερκαλύπτουν.

Η ενιαία κλίμακα: ενώ δηλαδή μέχρι το 2015 κάθε εισόδημα φορολογούνταν ξεχωριστά με διαφορετική κλίμακα φόρου, ανάλογα με την πηγή προέλευσής του, τα εισοδήματα του 2016 από μισθούς και ελεύθερα επαγγέλματα αθροίζονται πλέον σε μία κλίμακα. Ετσι αν, π.χ., κάποιος θα φορολογούνταν με 22%-26% για τον μισθό του και το εισόδημα από μπλοκάκι ξεχωριστά, τελικά βρέθηκε να φορολογείται με… 40% ή και 45% για το άθροισμα όλων των εσόδων του 2016. Και ενώ με την παρακράτηση φόρου σε μισθό και μπλοκάκι μέχρι πέρυσι είχε προκαταβάλει όλους τους φόρους του, από φέτος η εκκαθάριση τον καλεί να πληρώσει και άλλα τόσα, ως επιπλέον φόρο. Λάθος παρακράτηση φόρου το 2016: για τους πρώτους 5 μήνες του 2016 δεν έγινε σε κανέναν μισθωτό ή συνταξιούχο η σωστή παρακράτηση φόρου. Τα «χρωστούμενα» στην Εφορία ζητούνται μαζεμένα φέτος, καθώς οι φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν επιπρόσθετα και αναδρομικά τις κρατήσεις που δεν τους έγιναν στις αρχές του 2016.

Ετσι, με έναν χρόνο καθυστέρηση, τα εκκαθαριστικά φόρου που τώρα εκδίδονται αποκαλύπτουν τι συμφώνησε πέρυσι τον Μάιο η κυβέρνηση για να κλείσει η α’ αξιολόγηση του τρίτου Μνημονίου. Με βάση την επιλογή της να αυξήσει τους φόρους, αντί να περικόψει τις κρατικές δαπάνες (παρά μόνο τις συντάξεις), τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος πρέπει να φτάσουν το 2017 στα 9,172 δισ. ευρώ, έναντι 8,171 δισ. που ήταν πέρυσι. Δηλαδή πρέπει να αυξηθούν κατά 1 δισ. – και μάλιστα σε έναν πολύ δύσκολο για την οικονομία χρόνο.

40%-50% υψηλότερος φόρος

Με τα νέα εκκαθαριστικά σχεδόν 1 στους 2 φορολογουμένους καλείται να πληρώσει πρόσθετο φόρο πάνω από 1.200 ευρώ κατά μέσο όρο. Χάνονται έτσι ένα με δύο μηνιάτικα ή και πολύ περισσότερα σε αρκετές περιπτώσεις. Στην πραγματικότητα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες καλούνται να πληρώσουν 40%-50% περισσότερα σε σχέση με τον φόρο που πλήρωσαν πέρυσι για τα εισοδήματα του 2015.

Μέχρι την περασμένη Παρασκευή απέμεναν ακόμη 300.000 δηλώσεις για να υποβληθούν. Από αυτές που εκκαθαρίστηκαν ήδη, πάνω από το 40% (σχεδόν 1 στις 2) είχαν βγει χρεωστικές και οι φορολογούμενοι καλούνταν να πληρώσουν σχεδόν 3 δισ. ευρώ επιπλέον φόρο. Για την ακρίβεια, κάθε εκκαθαριστικό έδειξε κατά μέσον όρο 1.300 ευρώ επιπλέον φόρο – και πολλά εξ αυτών φυσικά πολλαπλάσια ποσά! Τα χειρότερα έρχονται όμως, καθώς η δυναμική της πορείας εκκαθάρισης των φετινών δηλώσεων δείχνει ότι πρώτοι-πρώτοι υπέβαλαν το Ε1 όσοι εκ του ασφαλούς υπολόγιζαν ότι θα είχαν μηδενικά ή πιστωτικά εκκαθαριστικά (για να εισπράξουν ταχύτερα επιστροφές φόρου ή οικογενειακά επιδόματα κ.λπ.) ενώ, αντιθέτως, στο τέλος μπαίνουν κυρίως όσοι ξέρουν ότι θα πληρώσουν πολλά. Εκτιμάται ότι από τις τουλάχιστον 200.000 δηλώσεις της τελευταίας στιγμής θα είναι χρεωστικές και μάλιστα για εισοδήματα πάνω από 30.000 ευρώ (καθώς στην πλειονότητά τους αυτοί δεν είναι δικαιούχοι οικογενειακών επιδομάτων και δεν είχαν λόγους να σπεύσουν να κάνουν πρώτοι δηλώσεις). Η προβολή δείχνει ότι όταν η υποβολή των δηλώσεων θα έχει ολοκληρωθεί, το ποσοστό των χρεωστικών εκκαθαριστικών θα αγγίξει το 45% (σχεδόν 20% περισσότερα από πέρυσι που είχαν φτάσει στο 37%) και το μέσο ποσό πρόσθετου φόρο γι’ αυτούς θα φτάνει ή θα ξεπεράσει τα 1.500-1.600 ευρώ.

Τι πληρώνουν οι μισθοσυντήρητοι

Μισθωτοί και συνταξιούχοι διαπιστώνουν ότι πληρώνουν περισσότερο φόρο εισοδήματος και ειδική εισφορά αλληλεγγύης επειδή η εκκαθάριση γίνεται με τα νέα κουρεμένα αφορολόγητα όρια και τις νέες κλίμακες, για το σύνολο των αποδοχών του έτους 2016. Ωστόσο ακόμα και χαμηλόμισθοι κάτω των 800 ευρώ τον μήνα, που δεν έχουν κανένα άλλο εισόδημα πλην του μισθού ή της σύνταξης, βρίσκονται ξαφνικά χρεωμένοι στην Εφορία, επειδή στο α’ μισό του 2016 θεωρούνταν αφορολόγητοι και δεν τους έγινε καμία κράτηση φόρου, αλλά από τον Ιούνιο και μετά, που το αφορολόγητο μειώθηκε αναδρομικά από 1.1.2016 στα 8.636 ευρώ (από 9.545 ευρώ) τα εκκαθαριστικά δείχνουν ότι πρέπει να πληρώσουν πρόσθετο φόρο έως 378 ευρώ για τους πρώτους πέντε μήνες του 2016, όπου δεν τους έγινε καμία παρακράτηση.

Μεγάλη ζημιά κάνει στους μισθωτούς και η ενιαία κλίμακα, στην οποία προστίθενται και τυχόν άλλα εισοδήματα από μπλοκάκι ή αγροτική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, φορολογούμενος με εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, ύψους 25.000 ευρώ και καθαρό εισόδημα από μπλοκάκι 20.000 ευρώ, το 2016 πλήρωσε συνολικά για φόρο εισοδήματος, εισφορά αλληλεγγύης και τέλος επιτηδεύματος 9.920 ευρώ. Για το ίδιο εισόδημα φέτος πληρώνει 13.750 ευρώ (+38%). Το τελικό εκκαθαριστικό πέρυσι έδειχνε πρόσθετο φόρο 1.792 ευρώ ενώ φέτος δείχνει 5.450 ευρώ επειδή προκύπτει και προκαταβολή φόρου για το 2018. Καλείται έτσι να πληρώσει τα τριπλάσια και χάνει ακόμη 1,5 μηνιάτικο επιπλέον σε σχέση με το 2016.

Επιχειρήσεις – επαγγελματίες – μπλοκάκια

Από φέτος, όλοι οι επαγγελματίες καλούνται να πληρώσουν 100% προκαταβολή στο Δημόσιο για το 2018, όσο φόρο πλήρωσαν και φέτος για το 2016, με βάση την ενιαία κλίμακα που οδηγεί σε έως και διπλάσιο φόρο σε σχέση με πέρυσι.

Μεγάλοι χαμένοι της εκκαθάρισης βγαίνουν και μικροεπαγγελματίες ή όσοι αμείβονται με μπλοκάκι οι οποίοι, λόγω των χαμηλών εσόδων, πιάνονται στα τεκμήρια.

Για παράδειγμα, επαγγελματίας που είχε ζημίες 464 ευρώ το 2016, φορολογήθηκε για πλασματικό εισόδημα 9.580 ευρώ επειδή αυτός και η σύζυγός του -που δεν εργάζεται- διαμένουν σε σπίτι 65 τ.μ. και διαθέτουν Ι.Χ. 1.500 κυβικών που το αγόρασαν το 2011. Καλείται λοιπόν να πληρώσει φόρο 2.107 ευρώ επειδή η Εφορία υπολογίζει από μόνη της τεκμαρτό εισόδημα 9.580 ευρώ. Το μοναδικό εισόδημα που πραγματικά είχαν πέρυσι ήταν 0,19 λεπτά του ευρώ από τόκους στις καταθέσεις που τους είχαν απομείνει, ενώ τους παρακρατήθηκε και φόρος 0,03 ευρώ. Για το πλασματικό αυτό εισόδημα του 2016 η Εφορία ζητάει να πληρώσουν και προκαταβολή φόρου άλλα 2.107 ευρώ για το 2017! Μαζί με το Τέλος Επιτηδεύματος των 650 ευρώ, ο φορολογούμενος καλείται να πληρώσει φόρο 4.865 ευρώ, ενώ δεν είχε εισόδημα ούτε 1 ευρώ! Για τα κέρδη από επιχειρήσεις ο συνδυασμός που σκοτώνει περιλαμβάνει φόρο 29% (αντί 26% πέρυσι) στα κέρδη, αύξηση του φόρου στα μερίσματα και στην κλίμακα φόρου και ειδική εισφορά για τους μετόχους-φυσικά πρόσωπα.

Οι αγρότες

Η αυτοτελής φορολόγηση του αγροτικού εισοδήματος με 13% από το πρώτο ευρώ καταργήθηκε. Από φέτος πλέον ισχύει αφορολόγητο όριο διαμορφούμενο από 8.636 έως 9.545 ευρώ αλλά μόνο για όσους θεωρούνται «κατ’επάγγελμα αγρότες». Η φορολόγηση γίνεται με βάση φορολογική κλίμακα στην οποία ισχύουν συντελεστές φόρου 22%-45%.
Ωστόσο, η προκαταβολή για το 2018 αυξήθηκε από το 75% στο 100% του κύριου φόρου. Αυτό που προκύπτει είναι αύξηση των συντελεστών φορολόγησης του αγροτικού εισοδήματος στα επίπεδα του 22%-45% για πάνω από 575.000 φορολογούμενους που δεν θεωρούνται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες – η μεγάλη πλειοψηφία δηλαδή.

Για παράδειγμα, αγρότης με 10.000 ευρώ εισόδημα το 2015, πλήρωσε το 2016 φόρο εισοδήματος 1.300 ευρώ και προκαταβολή 975 ευρώ ή συνολικά 2.275 ευρώ. Για το ίδιο εισόδημα, αν φέτος αναγνωρίστηκε -με τον στενό ορισμό που δόθηκε- ως κατ’ επάγγελμα αγρότης, πληρώνει φόρο 600 ευρώ (-74% λιγότερα). Αν όμως έχει και άλλο εισόδημα (π.χ. διατηρεί καφενείο σε χωριό) καλείται να πληρώσει 4.400 ευρώ φόρο για το αγροτικό του εισόδημα δηλαδή διπλάσια από πέρυσι!

Στην πράξη, πλήττονται ιδιαίτερα οι συνταξιούχοι που ζουν στα χωριά και οι μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες των νησιών του Αιγαίου και των ορεινών περιοχών της χώρας επειδή σε αυτές τις περιοχές η αγροτική δραστηριότητα είναι πιο περιορισμένη σε σχέση με τις πεδινές περιοχές και συνήθως συνδυάζεται με άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες (ενοικίαση δωματίων κ.λπ.) προκειμένου οι κάτοικοί τους να αποκομίσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα για τη διαβίωσή τους. Γι’ αυτούς δεν υπολογίζεται αφορολόγητο για τα αγροτικά εισοδήματα επειδή δεν θεωρούνται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, εφόσον τα αγροτικά εισοδήματά τους είναι μικρότερα του 50% των συνολικών εισοδημάτων τους. Μάλιστα στα αγροτικά εισοδήματα δεν συμπεριλαμβάνονται οι αγροτικές επιδοτήσεις που πολλοί παίρνουν.
Για παράδειγμα, φορολογούμενος που διατηρεί καφενείο σε χωριό και παράλληλα είναι κτηνοτρόφος απέκτησε το 2016 εισόδημα 18.000 ευρώ. Εφόσον το 49% του εισοδήματος ή λιγότερο προέρχεται από την πώληση γάλακτος και κρέατος, ενώ πάνω από 50% προήλθε από την ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, φορολογείται με την ενιαία φορολογική κλίμακα και καταβάλλει φόρο 22%, από το πρώτο ευρώ και για το σύνολο του εισοδήματός του.

Διαβάστε το υπόλοιπο άρθρο εδώ

Πηγή: www.protothema.gr