Οι ελληνικές ευρωεκλογές από το 1981 έως το 2014

Στις 29 Ιουλίου 1992, η Ελληνική Βουλή κυρώνει τη Συνθήκη του Μάαστριχτ με ευρύτατη πλειοψηφία. Το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που αντιτάχθηκε.

Η προεκλογική εκστρατεία δεν στηρίχθηκε σε μαζικές συγκεντρώσεις, το έντυπο προεκλογικό υλικό περιορίστηκε και η «μάχη» δίνεται κυρίως από τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, που αποτελούν μια νέα πραγματικότητα από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Στον Τύπο παραμονές των ευρωεκλογών του 1994 κυριαρχούν το «Σκοπιανό», οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και η οικονομία, όχι τα ευρωπαϊκά θέματα. Καθώς οι ευρωεκλογές του 1994 ήταν λίγο μετά την κυβερνητική αλλαγή, διεξήχθησαν σε χαμηλούς τόνους.

Το εκλογικό σύστημα ήταν παρόμοιο με το σύστημα των προηγούμενων ευρωεκλογών, η απλή αναλογική. Ο αριθμός των ευρωβουλευτών αυξήθηκε από 24 σε 25 και, για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή αναμέτρηση, τίθεται το όριο του 3%. Θύμα του 3% γίνεται η ΔΗΑΝΑ η οποία αν και αύξησε το ποσοστό της, έμεινε εκτός ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, γιατί συγκέντρωσε 2,8%. Στις ευρωεκλογές του 1994 υπήρξε ρύθμιση για τους ετεροδημότες. Η αποχή έφτασε το 22,14%.

Με τις ευρωεκλογές της 12ης Ιουνίου 1994 στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο εκπροσωπούνται:

1 Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) με ποσοστό 37,60% και δέκα 10 έδρες.

2 Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) με 32,63% και 9 έδρες

3 Πολιτική Άνοιξη (ΠΟΛΑΝ) με 8,67% και 2 έδρες

4 Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) με 6,29% και 2 έδρες

5 Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου (ΣΥΝ) με 6,26% και 2 έδρες.

Με το ΠΑΣΟΚ ευρωβουλευτές εκλέγονται οι Δημήτρης Τσάτσος, Χρήστος Παπουτσής, Παρασκευάς Αυγερινός, Κώστας Κληρονόμος, Γιάννης Ρουμπάτης, Αγγέλα Κοκκόλα, Στέλιος Παναγόπουλος, Γιώργος Κατηφόρης, Νίκος Παπακυριαζής, Ειρήνη Λαμπράκη.

Με τη ΝΔ ευρωβουλευτές εκλέγονται Τίμος Χριστοδούλου, Αντώνης Τρακατέλλης, Νάνα Μούσχουρη, Στέλιος Αργυρός, Γ. Δημητρακόπουλος, Παύλος Σαρλής, Παναγιώτης Λαμπρίας, Γεώργιος Αναστασόπουλος, Κωστής Χατζηδάκης.

Με την ΠΟΛΑΝ εκλέγονται Κατερίνα Δασκαλάκη, Νικήτας Κακλαμάνης. Με το ΚΚΕ ευρωβουλευτές εκλέγονται Βασίλης Ευφραιμίδης, Γιάννης Θεωνάς. Με τον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ εκλέγονται Αλέκος Αλαβάνος, Μιχάλης Παπαγιαννάκης.

Ευρωεκλογές 13 Ιουνίου 1999

Οι Ευρωεκλογές 1999 διεξήχθησαν την Κυριακή 13 Ιουνίου. Η περίοδος 1994 – 1995 έχει ενσωματώσει σημαντικά γεγονότα. Το 1996 φεύγει από τη ζωή ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο Κώστας Σημίτης γίνεται πρωθυπουργός, η Ελλάδα ζει τη υπόθεση των Ιμίων. Το 1997 ο βουλευτής Θεσσαλονίκης Κώστας Καραμανλής εκλέγεται πρόεδρος της ΝΔ. Το 1998 φεύγει από τη ζωή ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η Ελλάδα γίνεται μέλος της ΟΝΕ. Το 1999 το Χρηματιστήριο της Αθήνας βρίσκεται σε ξέφρενη πορεία. Οι Έλληνες δίνουν τους μισθούς και τις συντάξεις τους, τρέχουν στις τράπεζες και συνάπτουν δάνεια για να πάρουν μέρος στον απίστευτο χρηματιστηριακό τζόγο, ανυποψίαστοι για το κακό που θα…πέσει στα κεφάλια τους, λίγο καιρό μετά. Τον ίδιο χρόνο, το 1999, τίθεται σε εφαρμογή η Συνθήκη του Άμστερνταμ η οποία καλύπτει κάποια κενά της συνθήκης του Μάαστριχτ και θεσπίζει τη θέση του ύπατου εκπροσώπου για τη διαχείριση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής. Στη Συνθήκη του Άμστερνταμ, η Ελλάδα καταφέρνει να περάσει ρύθμιση για την προστασία των συνόρων και την ακεραιότητα των κρατών μελών. Τον Μάρτιο του 1999 ξεκινούν οι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Στην Ελλάδα, τα δύο μεγάλα κόμματα προσδίδουν στις ευρωεκλογές του 1999 δημοψηφισματικό χαρακτήρα. Το ΠΑΣΟΚ έθεσε στο επίκεντρο την πορεία στην ΟΝΕ, την εθνική οικονομία ακόμη και το Χρηματιστήριο. Είναι χαρακτηριστική η αφίσα με το σύνθημα «1.000.000 επενδυτές ξέρουν ότι οι μετοχές έχουν αξία». Στις πολιτικές αφίσες του ΠΑΣΟΚ, τα βασικά μηνύματα για τις ευρωεκλογές είναι «Πρώτα η Ελλάδα» και «Ισχυρή Οικονομία-Ισχυρή Ελλάδα». Βασικό σύνθημα στην προεκλογική εκστρατεία της ΝΔ είναι το «Νέο Ξεκίνημα». Το βασικό σύνθημα του ΚΚΕ είναι «ΟΧΙ στην ΟΝΕ. Ψήφο στο ΚΚΕ» ενώ στις αφίσες κυριαρχεί το «κέρδη στο κεφάλαιο, δεινά στο λαό». Βασικό μήνυμα της εκλογικής διακήρυξης του ΣΥΝ είναι το «Να σταματήσουμε τον πόλεμο-να αλλάξουμε την Ευρώπη-να αλλάξουμε την Ελλάδα».

Στις ευρωεκλογές της 13ης Ιουνίου 1999, το ΠΑΣΟΚ έχει σημαντικές απώλειες και χάνει την πρώτη θέση στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων. Η αποχή φτάνει 29,75%. Η Πολιτική Άνοιξη δεν καταφέρνει να πιάσει το 3% και μένει εκτός ευρωβουλής.

Με τις ευρωεκλογές της 13ης Ιουνίου 1999 στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο εκπροσωπούνται

1 Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 35,98% και 9 έδρες

2 ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 32,92% και 9 έδρες

3 ΚΚΕ με ποσοστό 8,67% και 3 έδρες

4 ΔΗΚΚΙ με ποσοστό 6,85% και 2 έδρες

5 Συνασπισμός με ποσοστό 5,17% και 2 έδρες

Με τη ΝΔ εκλέγονται ευρωβουλευτές Μαριέττα Γιαννάκου, Χρήστος Ζαχαράκης, Αντώνης Τρακατέλλης, Γιάννης Μαρίνος, Γ. Δημητρακόπουλος, Κωστής Χατζηδάκης, Χρήστος Φώλιας, Ρόδη Κράτσα, Γιάννης Αβέρωφ.

Με το ΠΑΣΟΚ ευρωβουλευτές εκλέγονται Δημήτρης Τσάτσος, Γιάννης Σουλαδάκης, Γιώργος Κατηφόρης, Γιάννης Κουκιάδης, Πέτρος Ευθυμίου, Άννα Καραμάνου, Αλέξανδρος Μπαλτάς, Μένη Μαλλιώρη, Μανώλης Μαστοράκης.

Με το ΚΚΕ ευρωβουλευτές εκλέγονται Στρατής Κόρακας, Γιάννης Θεωνάς, Κώστας Αλυσανδράκης

Με το ΔΗΚΚΙ εκλέγονται οι Δημήτρης Κουλουριάνος, Μανώλης Μπακόπουλος.

Με τον Συνασπισμό Αλέκος Αλαβάνος, Μιχάλης Παπαγιαννάκης.

Ευρωεκλογές 13 Ιουνίου 2004

Οι Ευρωπαίοι πολίτες προσέρχονται στην κάλπη στις 13 Ιουνίου 2004. Έχει ήδη τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Νίκαιας (2003) που προετοίμασε τη μεγάλη διεύρυνση της ΕΕ και προώθησε την αμυντική ενοποίηση. Οι διαφορές για το Ευρωσύνταγμα αποδεικνύονται αγεφύρωτες. Το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στους δίδυμους πύργους στη Ν. Υόρκη, έχει διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα για την Ευρώπη και όλο τον κόσμο. Τον Μάρτιο του 2003 Αμερικανοί και Βρετανοί στρατιώτες εισβάλουν στο Ιράκ και η Ευρώπη αδυνατεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις πολεμικές εξελίξεις.

Στην Ελλάδα λίγους μήνες πριν τις ευρωεκλογές, οι πολίτες έχουν προσέλθει μια ακόμη φορά στις κάλπες, για τις βουλευτικές εκλογές, που τις κέρδισε η ΝΔ με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι πλέον ο Γιώργος Παπανδρέου. Με αυτά τα δεδομένα, η προεκλογική περίοδος των ευρωεκλογών του 2004 κινείται σε χαμηλούς τόνους και έχει αλλάξει ύφος. Το «Δίπλα στον πολίτη- Δυνατά στην Ευρώπη », είναι βασικό μήνυμα της προεκλογικής εκστρατείας της ΝΔ. Το «Δύναμη για την Ελλάδα στην Ευρώπη», υπήρξε βασικό μήνυμα της προεκλογικής καμπάνιας του ΠΑΣΟΚ. Το «ΟΧΙ στον ευρωμονόδρομο. Αντίσταση, Ανυπακοή, Απειθαρχία, Αποδέσμευση από την ΕΕ», ήταν το μήνυμα του ΚΚΕ. Το «υπάρχει και άλλος δρόμος. Παρ΄ το Αριστερά», ήταν ένα από τα κεντρικά συνθήματα του Συνασπισμού. Στις 8 Ιουνίου 2004 οι τηλεθεατές παρακολουθούν το debate (τηλεμαχία) των πολιτικών αρχηγών ενόψει των ευρωεκλογών. Από τις 40 ερωτήσεις που τέθηκαν στους πολιτικούς αρχηγούς, μόνο 4 ερωτήσεις αφορούσαν τα ευρωπαϊκά διακυβεύματα. Τα θέματα που κυριαρχούν λοιπόν την προεκλογική περίοδο είναι η οικονομία και οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Στις ευρωεκλογές της 13ης Ιουνίου 2004 η Ελλάδα εκλέγει 24 βουλευτές, βάσει της Συνθήκης της Νίκαιας.

Στις ευρωεκλογές της 13ης Ιουνίου 2004, η αποχή έφτασε το 36,82%. Τα κόμματα εκπροσωπήθηκαν στο Ευρωκοινοβούλιο ως εξής:

1 Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 43,03% και 11 έδρες

2 ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 34,01% και 8 έδρες

3 ΚΚΕ με ποσοστό 9,48% και 3 έδρες

4 Συνασπισμός με ποσοστό 4,16% και 1 έδρα

5 ΛΑΟΣ με ποσοστό 4,12% και 1 έδρα.

Με τη ΝΔ εξελέγησαν ευρωβουλευτές Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, Αντώνης Σαμαράς, Αντώνης Τρακατέλλης, Γ. Δημητρακόπουλος, Κωστής Χατζηδάκης, Ρόδη Κράτσα, Γιάννης Γκλαβάκης, Μαρία Κασσιώτου, Γεώργιος Παπαστάμκος, Νίκος Βακάλης, Μανώλης Μαυρομμάτης.

Με το ΠΑΣΟΚ εξελέγησαν ευρωβουλευτές Μαίρη Ματσούκα, Σταύρος Λαμπρινίδης, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, Σταύρος Αρναουτάκης, Αικατερίνη Μπατζελή, Πάνος Μπεγλίτης, Ευαγγελία Τζαμπάζη, Νίκος Σηφουνάκης.

Με το ΚΚΕ εξελέγησαν ευρωβουλευτές Θανάσης Παφίλης, Γιώργος Τούσσας, Διαμάντω Μανωλάκου.

Με τον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ εξελέγη ευρωβουλευτής ο Δημήτρης Παπαδημούλης.

Με το ΛΑΟΣ εξελέγη ευρωβουλευτής ο Γιώργος Καρατζαφέρης.

Ευρωεκλογές 7 Ιουνίου 2009

Στην Ελλάδα, στις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009, πραγματικός νικητής αναδείχθηκε η αποχή που έφτασε το 47,37%. Η ΝΔ που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας εξασφαλίζοντας μια καθαρή νίκη στην εκλογική αναμέτρηση των βουλευτικών εκλογών του 2004, είδε τα πρώτα σύννεφα τρία χρόνια αργότερα, στην αναμέτρηση των εθνικών εκλογών 2007, στην οποία ο δικομματισμός υπέστη το πρώτο ισχυρό πλήγμα.

Το εκλογικό σύστημα στις ευρωεκλογές του 2009 ήταν η απλή αναλογική, οι ευρωβουλευτές εξελέγησαν με τη διαδικασία της λίστας και ελάχιστο ποσοστό 3% για την είσοδο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ οι έδρες της Ελλάδας μειώθηκαν κατά δύο (22 από 24). Πρώτο κόμμα βγήκε το ΠΑΣΟΚ και δεύτερη η Νέα Δημοκρατία και έτσι στις ευρωεκλογές του 2009 ο εκλογικός χάρτης ξανάγινε.. πράσινος.

Πρόεδρος του ΣΥΝ είναι από το 2008 ο Αλέξης Τσίπρας ο οποίος εκλέγεται, για πρώτη φορά βουλευτής, λίγους μήνες μετά τις ευρωεκλογές, δηλαδή στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2009.

Η περίοδος από τις ευρωεκλογές του 2004 μέχρι τις ευρωεκλογές του 2009, ενσωματώνει σοβαρές εξελίξεις στο σκέλος της ελληνικής οικονομίας. Ο υπουργός οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης έχει προχωρήσει σε οικονομική απογραφή η οποία αποκαλύπτει αποκρύψεις δαπανών της προηγούμενης κυβέρνησης με αποτέλεσμα να αναθεωρηθούν τα ελλείμματα των προηγούμενων ετών προς τα πάνω. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μείωση της αξιοπιστίας της χώρας και σε τριετή επιτήρηση από την ΕΕ. Η Ευρωστατιστική Υπηρεσία (Eurostat) έχει προχωρήσει σε αναθεώρηση παλαιότερων ελλειμμάτων της Ελλάδας, από τα οποία προέκυπτε ότι η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε ποτέ τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ, αφού ακόμα και την κρίσιμη χρονιά του 1999 εξακολουθούσε να έχει έλλειμμα πάνω από 3%.

Την τριετία 2004-2007 το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει αυξηθεί και από το φθινόπωρο του 2008 τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Λίγους μήνες μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2009, και με διαμορφωμένο ένα δυσάρεστο κλίμα στο εξωτερικό για την ελληνική οικονομία, ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής εξαγγέλλει πρόωρες εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου 2009.

Με τις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου του 2009, εκπροσωπούνται στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο:

1 ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 36,64% και 8 έδρες

2 Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 32,29% και 8 έδρες

3 ΚΚΕ με ποσοστό 8,35% και 2 έδρες

4 ΛΑΟΣ με ποσοστό 7,15% και 2 έδρες

5 ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό 4,70% και 1 έδρα

6 ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ με ποσοστό 3,49% και 1 έδρα.

Με το ΠΑΣΟΚ εκλέγονται ευρωβουλευτές Γιώργος Παπακωνσταντίνου, Συλβάνα Ράπτη, Σταύρος Λαμπρινίδης, Χρυσούλα Σαατσόγλου, Γιώργος Σταυρακάκης, Μαριλένα Κόππα, Άννυ Ποδηματά, Κρίτων Αρσένης.

Με τη ΝΔ εκλέγονται ευρωβουλευτές Μαριέττα Γιαννάκου, Ρόδη Κράτσα, Γιώργος Παπαστάμκος, Κωνσταντίνος Πουπάκης, Θεόδωρος Σκυλακάκης, Γιώργος Κουμουτσάκος, Γιώργος Παπανικολάου, Γιάννης Τσουκαλάς.

Με το ΚΚΕ ευρωβουλευτές εκλέγονται Θανάσης Παφίλης, Γιώργος Τούσσας.

Με το ΛΑΟΣ Νίκη Τζαβέλλα, Θάνος Πλεύρης

Με τον ΣΥΡΙΖΑ ευρωβουλευτής εκλέγεται ο Νίκος Χουντής

Με τους Οικολόγους Πράσινους ευρωβουλευτής εκλέγεται ο Μιχάλης Τρεμόπουλος

Ευρωεκλογές 25 Μαΐου 2014

Οι ευρωεκλογές του 2014 διεξήχθησαν στην Ελλάδα στις 25 Μαΐου. Το εκλογικό σύστημα ήταν η απλή αναλογική και για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε η διαδικασία επιλογής βουλευτών με σταυρό, αντί για λίστα.

Η Ελλάδα είχε το δικαίωμα εκλογής 21 ευρωβουλευτών, έναν λιγότερο από τις προηγούμενες ευρωεκλογές, λόγω της εισόδου της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της ανακατανομής των εδρών.

Νικητής των ευρωεκλογών αναδείχθηκε ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς και δεύτερη δύναμη η Νέα Δημοκρατία. Τρίτη δύναμη αναδείχθηκε η Χρυσή Αυγή

Η αποχή άγγιξε το 40,03%.

Το αποτέλεσμα ήταν απόρροια μεγάλων πολιτικών ανατροπών αφού τα μνημόνια και η τρόικα ήταν στην Ελλάδα. Είχαν προηγηθεί οι βουλευτικές εκλογές του 2012 που ανέδειξαν τον ΣΥΡΙΖΑ δεύτερο κόμμα με το ΠΑΣΟΚ να βλέπει σημαντική πτώση της εκλογικής του δύναμης.

Στις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2014:

ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ποσοστό 26,57% και 6 έδρες

η Ν.Δ. έλαβε ποσοστό 22,72% και 5 έδρες

η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ έλαβε ποσοστό 9,39% και 3 έδρες

η ΕΛΙΑ έλαβε ποσοστό 8,02% και 2 έδρες

το ΠΟΤΑΜΙ έλαβε ποσοστό 6,60% και 2 έδρες

το Κ.Κ.Ε. έλαβε ποσοστό 6,11% και 2 έδρες

Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες έλαβαν ποσοστό 3,46% και 1 έδρα

Με τον ΣΥΡΙΖΑ, το 2014 εκλέγονται ευρωβουλευτές οι Μανώλης Γλέζος, Σοφία Σακοράφα, Δημήτρης Παπαδημούλης Γιώργος Κατρούγκαλος, Κωνσταντίνα Κούνεβα, Κωνσταντίνος Χρυσόγονος

Στις ευρωεκλογές του 2014, με τη ΝΔ ευρωβουλευτές εκλέγονται Μαρία Σπυράκη, Μανώλης Κεφαλογιάννης, Ελισάβετ Βόζεμπεργκ-Βρυωνίδη, Γιώργος Κύρτσος, Θεόδωρος Ζαγοράκης

Με τη Χρυσή Αυγή Ελευθέριος Συναδινός, Λάμπρος Φουντούλης, Γεώργιος Επιτήδειος

Με την ΕΛΙΑ (ΔΗΣΥ) Εύα – Ευδοξία Καϊλή, Νικόλαος Ανδρουλάκης

Με το ΠΟΤΑΜΙ Γεώργιος Γραμματικάκης, Μιλτιάδης Κύρκος

Με το ΚΚΕ Κωνσταντίνος Παπαδάκης, Σωτήριος Ζαριανόπουλος

Με τους ΑΝΕΛ Επαμεινώνδας Μαριάς (ανεξαρτητοποιήθηκε αμέσως)

(Ο Μανώλης Γλέζος αντικαταστάθηκε από τον Ν. Χουντή, που αποχώρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως η Σοφία Σακοράφα και αργότερα ο Κ. Χρυσόγονος.)

Κατερίνα Βλαχοδήμου

Ενδεικτική βιβλιογραφία-αρθρογραφία

-Αρχείο Εκλογών Αθηναϊκού Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων

-ιστότοπος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

-Ευρωβαρόμετρο

-Ηλίας Νικολακόπουλος: Σύγκρουση «Αλλαγής» και «Απαλλαγής» (εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ)

-Μ. Σπουρδαλάκης (1998): «Από το Κίνημα Διαμαρτυρίας στο νέο ΠΑΣΟΚ»

-Π.Κ. Ιωακειμίδης: «1957-2017: Από τη Ρώμη στη Λισαβόνα» (Το Βήμα της Κυριακής 26.03.2017)

-Π.Κ. Ιωακειμίδης: «Ελλάδα – Ευρωπαϊκή Ένωση-Τρία λάθη πέντε μύθοι»

-Τεπέρογλου Ευτυχία: «Οι άλλες ‘εθνικές’ εκλογές. Αναλύοντας τις ευρωεκλογές στην Ελλάδα 1981-2014» (Παπαζήσης)

-Νίκος Νικολάου: «Η σταθεροποίηση της οικονομίας από τον Κώστα Σημίτη» (Καθημερινή 2008)

-Ντ. Νταϊλιάνα: «Η σημασία του νέου χάρτη της Ευρωβουλής» (Ελευθεροτυπία, 30 Μαΐου 1994)

-Δ. Δασενάκη: «Η ευρωδιαφήμιση των κομμάτων» (Τα Νέα, 23 Μαΐου 1994)

-Γιώργος Λακόπουλος: «Το μυθιστόρημα του ΠΑΣΟΚ» (Καστανιώτης)