Γεώργιος Φώτας – Η άγνωστη ηρωική μορφή από το Άργος Ορεστικό που έπεσε το 1940 στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου

Τα στοιχεία που ακολουθούν για τις συνθήκες του ηρωικού θανάτου του Γεωργίου Φώτα, μέσα στο αλβανικό έδαφος, προέρχονται από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού και από τα αρχεία που παρέμειναν κλειστά ως το 1960.

Οἱ ἥρωες δὲν θνήσκουν, πίπτουν,
ἡ δὲ γῆ πίνουσα τὸ αἷμα των τοὺς ἀναγεννᾷ
(Ἰωάννης Μεταξᾶς)

                      (Έρευνα-σύνταξη: Μαρία Παπαϊωάννου)                             

           Εικόνα: O Γεώργιος Φώτας με τη στολή του Έφεδρου Αξιωματικού Πεζικού

Πατρώνυμο Δημήτριος

Έτος γέννησης 1913

Νομός γέννησης Φλώρινας

        Δήμος Άργος Ορεστικόν

Περίοδος Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Μονάδα III/27ο Tάγμα Πεζικού του 27ου ΣΠ

Ημερομηνία θανάτου 11/2/1941

Τόπος θανάτου Γκούρι Τοπίτ (Κάμια)

Ο Γεώργιος Φώτας γεννήθηκε το 1913 στο Άργος Ορεστικό που διοικητικά τότε ανήκε στο νομό Φλώρινας. Σπούδασε Νομικά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο στρατό κατετάγη ως έφεδρος Αξιωματικός του πεζικού και ήταν τηςκλάσης 1934.Μετά την τριετή του υπηρεσία απολύθηκε από τις τάξεις του Στρατού και εργάστηκε στην Αθήνα ως νομικός.

Την 28η Οκτωβρίου 1940 και με την κήρυξη πολέμου από τους Ιταλούς εναντίον της χώρας μας και την απόρριψη του ιταμού Ιταλικού τελεσιγράφου από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Μεταξά, ο Γεώργιος Φώτας επιστρατεύτηκε  ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός του πεζικού και κατετάγη στο ΙΙΙ τάγμα του 27ου Συντάγματος Πεζικού.

 Όλοι οι επιστρατευόμενοι συγκεντρώθηκαν στο δημόσιο δρόμο- στην Εθνική οδό- και από εκεί προωθήθηκαν είτε στο Αλβανικό μέτωπο είτε στη γραμμή των οχυρών στα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (1- 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1941)

ΜΑΧΗ ΥΨΩΜΑΤΟΣ ΓΚΟΥΡΙ ΤΟΠΙΤ

Το 27ο ΣΠ ανήκε στην ΧΙ Μεραρχία Πεζικού με σειρά Διοικητικής υπαγωγής στο Γ’ Σώμα Στρατού Του ΤΣΔΜ (Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας). Στον τομέα της ΧΙ ΜΠ,είχε μελετηθεί, κατόπιν διαταγής  του Γ’ Σώματος Στρατού, επίθεση με σκοπό την κατάληψη του υψώματος Μνήμα Γραίας. Σκοπός της επιθετικής αυτής ενέργειας ήταν η εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών για μελλοντικές επιχειρήσεις, προς την ορεινή κατεύθυνση Μνήμα Γραίας- Γκούρι Τοπίτ (υψ 2148) Λούκοβα και εκείθεν προς Βορειοδυτικά.

Ο ΑΝΣΚ (Αντικειμενικός Σκοπός) της επίθεσης ήταν η κατάληψη και εξασφάλιση της γραμμής υψωμάτων 2068- 2148- 1840, ώστε η τοποθεσία να αποκτήσει βάθος και θα στηρίζονταν καλύτερα το αριστερό πλευρό της Μεραρχίας.

Η εν λόγω επιχείρηση παρουσίαζε σοβαρές δυσχέρειες δεδομένου των εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών (ισχυρή χιονόπτωση, παγετός), αλλά και λόγω του εξαιρετικά δύσβατου εδάφους.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες και για να πετύχει η επιθετική ενέργεια απαιτήθηκε σοβαρή προπαρασκευαστική ενέργεια,με την διάνοιξη ημιονικής οδού από το ύψωμα 1405 μέχρι του Μνήματος Γραίας, πάχους 2 ½ – 3 μέτρων και πλάτους 1.60μ καθώς και κατασκευή παραπηγμάτων επί των υψ. 1405, 1687, αρχή  χαράδρας Σκουμπίνι για την αποθήκευση τροφίμων, πυρομαχικών και υλικών για την υποστήριξη του εγχειρήματος.

Η εργασία αυτήν ήταν εξαιρετικά δυσχερής λόγω των επικρατουσών καιρικών συνθηκών αλλά και του παγωμένου εδάφους. Η  εργασία αυτή ανατέθηκε σε λόχο σκαπανέων (Μηχανικό) και σε 100 επιστρατευμένους Αλβανούς χωρικούς.

Ομοίως κατασκευάστηκε καταφύγιο για την παροχή ζεστού ροφήματος και τυχόν άλλης περίθαλψης δίπλα στην αρχή της χαράδρας Σκουμπίνι για το ανερχόμενο και κατερχόμενο προσωπικό.

Τέλος χορηγήθηκαν λευκοί επενδύτες και χιονοπέδιλα σε κάθε άντρα που θα μετείχε στις επιχειρήσεις.

Εικόνα1: Διάταξη του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας την 6η Ιανουαρίου 1941 (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Η επίθεση αρχικά είχε οριστεί για την 3^η Φεβρουαρίου, αλλά λόγω  των δυσμενών καιρικών συνθηκών αναβλήθηκε για την 9η, θα εκτελούνταν απο το ΙΙΙ Τάγμα του 27ου ΣΠ με Διοικητή τον Ταγματάρχη Παναγιώτη Φακίνο. Ανάμεσά τους και ο Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Φώτας.

Το πρωί της 9ης, ο  Διοικητής του Τάγματος, κινήθηκε με τον 9/27 λόχο και διμοιρία πολυβόλων από το ύψωμα 1687, ακολουθούμενος από διμοιρίας πεζικού καιΑλβανών χωρικών, για την διάνοιξη της οδού, κατόρθωσε να φτάσει τις πρώτες απογευματινές ώρες 1000 μέτρα ανατολικά του υψώματος  Μνήμα Γραίας.

Εικόνα 2: Η Διάταξη Μάχης της ΧΙ ΜΠ και του υπ αυτής 27ο ΣΠ την 6η Ιανουαρίου 1941 (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Η κατάσταση  ήταν δραματική. Η προέλαση δεν μπορούσε να συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό κάτω από τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Ο Διοικητής του Λόχου και του Τάγματος, δια αγγελιαφόρου ενημέρωσαν  το Σύνταγμα  και από κει τη  Μεραρχία για τη συνέχιση των χιονοπτώσεων και το δριμύ ψύχος. Δόθηκε τότε εντολή να κατασκηνώσουν στο ξέφωτο και να συγκεντρώσουν ξύλα για τη θέρμανση των ανδρών και τη λήψη μέτρων ασφαλείας. Ο εχθρός δε φαινόταν πουθενά μέχρι τότε. Αυτή ήταν και η μοναδική ευχάριστη είδηση.

Το πρωί της 10^ης Φεβρουάριου ο 9/27 λόχος κινήθηκε προς το Μνήμα Γραίας με επικεφαλής τον Υποδιοικητή του Συντάγματος Ταγματάρχη Παπαβασιλείου Χρήστο, ο οποίος έφθασε εκεί το μεσημέρι.

Οι περίπολοι που στάλθηκαν από τον Διοικητή του ΙΙΙ/27 Τάγματος, λόγω της πρωτοφανούς καταστάσεως λόγω του ισχυρού ψύχους που επικρατούσε αλλά και λόγω των δυσχερειών κίνησης (ισχυρή ολισθηρότητα) επιβράδυναν την κίνηση δεν έφτασαν έγκαιρα στο ύψωμα 2148.

Όταν δε κινήθηκε ξανά δέχθηκε πυρά από το ύψωμα βορειοδυτικά του Μνήματος Γραίας από περίπολο  Ιταλών χιονοδρόμων, καθώς από  και μία δύναμη επιπέδου λόχου υποστηριζόμενη από πολυβόλα.

                  Εικόνα 3: Κατάληψη υψ.  Μνήμα Γραίας (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Ήταν φανερό πως το ύψωμα 2148, γνωστό ως Γκούρι Τοπίτ, βρισκόταν σε ιταλικά χέρια και θα χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια για την κατάληψή του. Κατόπιν σχετικής διαταγής, ο Υποδιοικητής του 27ου ΣΠ προχώρησε στην εκδήλωση επίθεσης κατά του υψώματος. Από τις 11:00 το πρωί στις 11 Φεβρουάριου που άρχισε η επίθεση και παρά τις επικρατούσες δυσμενείς καιρικές συνθήκες, έως τις 14:00 το μεσημέρι, πέντε από τις εννέα εστίες ιταλικής αντίστασης είχαν εξουδετερωθεί. Η ορμή των Ελλήνων στρατιωτών ήταν μεγάλη. Τίποτε δε μπορούσε να τους σταματήσει, ούτε το χιόνι, ούτε τα κρυοπαγήματα, ούτε τα ιταλικά πολυβόλα.

Η συνέχιση της επίθεσης τις υπολοιπόμενες  ώρες της ημέρας δεν ήταν δυνατή, καθώς από πληροφορίες μέσω της γειτονικής Χ Μεραρχίας,Ιταλικά τμήματα κινούνταν προς την κατεύθυνση Πουπάτι ,προς τον αυχένα 1640.Έτσι αποφασίστηκε η ολοκλήρωση της κατάληψης του υψώματος Γκούρι Τοπίτ να επιδιωχθεί με νυχτερινή ενέργεια. Η επίθεση εκδηλώθηκε στη 01:00 μετά τα μεσάνυχτα και πέτυχε την κατάληψη ολόκληρου του υψώματος 2148, εκτός της τελευταίας βραχώδους κορυφής, και σύμφωνα με σχετική διαταγή ανεστάλη οποιαδήποτε περαιτέρω προώθηση.

Για άλλη μια φορά ο Έλληνας στρατιώτης έκανε το καθήκον του, ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια.

 Ο Ανθυπολοχαγός Φώτας έπεσε στη μάχη, τοίς κείνων ρήμασι πειθόμενοι, πιστός στο καθήκον, υποφέροντας από υψηλό πυρετό.

Κατά την επιχείρηση το 27ο ΣΠ απώλεσε τέσσερις αξιωματικούς και τριάντα δύο οπλίτες και είχε 80 τραυματίες. Τα ονόματα των νεκρών αξιωματικών είναι:

• Ταγματάρχης Παναγιώτης Φακίνος (Διοικητής του 3ου Τάγματος του 27ου ΣΠ)
• Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Φώτας
• Ανθυπολοχαγός Μάρκος Τριανταφύλλος
• Έφεδρος ανθυπασπιστής Ελευθεριάδης Παρασκευάς του Σάββα.

Έτσι χάθηκε ο γενναίος συμπολίτης μας στη χιονισμένη βουνοκορφή του όρους Κάμια (2148 μέτρα), μέσα στο αλβανικό έδαφος. Μαζί με τους ηρωικούς συμπολεμιστές του ετάφη στο ύψωμα Γκούρι Τοπίτ, μακριά από τα αγαπημένα του πρόσωπα. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει.

ΥΓ.

Προς τιμήν του πεσόντος, ως ελάχιστη ένδειξη σεβασμού και ευχαριστίας, ο Δήμος Άργους Ορεστικού- τότε Δήμος Ορεστίδος προχώρησε σε ονοματοδοσία οδού με το όνομα του πεσόντος Γ. Φώτα. Ήταν από τις πρώτες ονοματοδοσίες οδών που έγιναν γι’ αυτόν το λόγο.

ΠΗΓΕΣ:

ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1940- 1945, Έκδοση Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Αθήνα 1990

O ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ,(ΕΛΛΗΝΟΙΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1940-41)- Χειμερινές Επιχειρήσεις-Ιταλική Επίθεση Μαρτίου (7 Ιανουαρίου- 26 Μαρτίου 1941),  Έκδοση Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, Αθήνα 1966

        ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ KONTRA NEWS 28/01/ 2018

https://dis.army.gr

Επιμέλεια ως προς την στρατιωτική ορολογία: Ιωάννης Αραμπατζής. Ευχαριστώ για την αμέριστη συμπαράσταση σε ό, τι ζήτησα.