Όταν οι μέλισσες “χορεύουν” (βίντεο)

Οι μέλισσες επικοινωνούν μεταξύ τους μ’ έναν πολύ παράξενο τρόπο. Με αυτόν που ονομάζουμε «χορό της μέλισσας».

Χρησιμοποιούν αυτή τη γλώσσα για να ειδοποιήσουν πού βρήκαν πολλή γύρη, πού μπορούν να στήσουν κυψέλη για ένα γεγονός.

Μόλις οι άλλες μέλισσες δεχθούν τα σήματα ενεργούν ανάλογα.

Όταν μια εργάτρια ανακαλύψει μέρος όπου υπάρχει άφθονη τροφή, ειδοποιεί και τις άλλες με τρόπο που είναι μοναδικός στον κόσμο των ζώων. Ο τρόπος αυτός επικοινωνίας είναι ένα πολύπλοκο σύστημα σχημάτων που δίνει ακριβείς πληροφορίες ανάμεσα στις μέλισσες που δεν εργάζονται όλες ταυτόχρονα. Υπάρχουν πολλές που τριγυρνούν άσκοπα και δραστηριοποιούνται μόνο όταν μια μέλισσα βγαίνει για αναζήτηση τροφής και τις καλεί να τη βοηθήσουν. Η μέλισσα-ανιχνευτής επιστρέφει στην κυψέλη και με χορευτικές φιγούρες πληροφορεί τις υπόλοιπες μέλισσες για την απόσταση και την κατεύθυνση της τροφής.

Υπάρχουν δύο τύποι χορού: Ο κυκλικός χορός εξηγεί στις μέλισσες πως πρέπει να ψάξουν σε κοντινή απόσταση ως 100 μέτρων από την κυψέλη. Η μέλισσα χαράζει κύκλους γυρίζοντας δυο ή τρεις φορές προς τα αριστερά, μετά προς τα δεξιά. Ξαναχορεύει τον ίδιο χορό πολλές φορές. Ο χορός σε οχτάρια σημαίνει ότι πρέπει να πάνε μακρύτερα από 100 μέτρα. Η μέλισσα χαράζει μια σειρά από σημάδια σε σχήμα οχτώ πάνω στην κηρήθρα. Πρώτα χαράζει, με παλμική κίνηση, μια ευθεία κουνώντας την κοιλιά της και μετά διαγράφει από ένα ημικύκλιο σε κάθε πλευρά της ευθείας. Η ευθεία γραμμή δείχνει την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουν και ο αριθμός των κύκλων αντιστοιχεί στην απόσταση. Όσο γρηγορότερος είναι ο ρυθμός τόσο πιο κοντά είναι ο στόχος, όσο πιο αργός, αντίθετα, τόσο πιο μακριά βρίσκεται η τροφή από την κυψέλη.

Δέκα παλμικές κινήσεις σε 15 δευτερόλεπτα δηλώνουν απόσταση 100 μ., 6 κινήσεις δηλώνουν 500 μ., 4 κινήσεις 1000 μ., και 2 κινήσεις περίπου 6000 μ. Η κατεύθυνση της τροφής προσδιορίζεται από τη γωνία που σχηματίζει η κατακόρυφος με τη διεύθυνση των παλμικών κινήσεων. Η γωνία αυτή βρίσκεται σε αντιστοιχία με τη θέση του ήλιου σύμφωνα με τους εξής κανόνες: όταν η παλμική κίνηση είναι κατακόρυφη με φορά προς τα επάνω, ο στόχος-τροφή βρίσκεται προς την κατεύθυνση του ήλιου. Όταν η παλμική κίνηση είναι κατακόρυφη με φορά προς τα κάτω τότε οι μέλισσες πρέπει να πετάξουν έχοντας τον ήλιο πίσω τους και πάνω στη διεύθυνσή του. Παλμική κίνηση με γωνία 60 μοιρών προς τα αριστερά της κατακόρυφης δείχνει ότι η τροφή βρίσκεται σε γωνία 60 μοιρών αριστερά του ήλιου. Κίνηση με γωνία 120 μοιρών δεξιά της κατακόρυφης δηλώνει κατεύθυνση 120 μοιρών προς τα δεξιά του ήλιου.

Όλες αυτές τις πληροφορίες η μέλισσα τις δίνει μέσα στο σκοτάδι της κυψέλης. Μερικές μέλισσες διατηρούν στενή επαφή μαζί της με τις κεραίες τους και αντιγράφουν πιστά τις κινήσεις της. Από τη μυρωδιά που αναδίδει το τρίχωμά της καταλαβαίνουν πιο είδος λουλουδιού θα επισκεφθούν. Η τέλεια αίσθηση της βαρύτητας και ο συντονισμός όλων των αισθήσεων, που απαιτούνται για τον προσδιορισμό της κατεύθυνσης του στόχου-τροφής, δεν παρατηρούνται σε άλλα ζώα. Άλλη ικανότητα που διαθέτει η μέλισσα είναι ότι το μάτι της μπορεί να αναλύει το φως του ουράνιου θόλου και να προσδιορίζει έτσι τη θέση του ήλιου, ακόμη και όταν είναι κρυμμένος από τα σύννεφα.

Στο βίντεο η ανιχνεύτρια μέλισσα λέει με τον χορό της παλλόμενης κοιλιάς της ότι έχει βρει τροφή σε απόσταση περίπου 750 μέτρων από την κυψέλη, σε κατεύθυνση περίπου 270 μοιρών σε σχέση με το αζιμούθιο του ήλιου (τη γωνία που δείχνει το ύψος του από τον ορίζοντα) Πηγή βίντεο:University of Sussex, LASI