Η ομιλία του Φίλιππου Πετσάλνικου στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης

Χαιρετισμός του πρώην Προέδρου της Βουλής Φίλιππου  Πετσάλνικου στην εκδήλωση  «Αναγνώριση της Εθνικ??ς Αντίστασης και Εθνική Συμφιλίωση: η συμβολή του Ανδρέα Παπανδρέου». Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, (3 Ιουλίου 2016)

Κύριε πρώην Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,

Κυρία Αντιπρόεδρε του ΙΑΠ Σοφία Παπανδρέου,

Κύριοι Δήμαρχοι,

Κυρίες και Κύριοι

σας καλωσορίζω, εδώ στην καρδιά του  Γράμμου.

Η περιοχή αυτή, με την απαράμιλλη φυσική ομορφιά, τη σπάνια και πλουσιότατη χλωρίδα και πανίδα, αποτελεί ένα από τα πιο επιβλητικά και ελκυστικά ορεινά τοπία της Ελλάδας. Εκείνο όμως που επίσης καθιστά τον Γράμμο ξεχωριστό, είναι η ταύτιση αυτού του ευλογημένου από τη φύση τόπου με ορισμένες από τις πιο συναρπαστικές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας.

Εδώ χτύπησε την πόρτα της Ελλάδας ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος. Εδώ γράφτηκαν σελίδες ηρωισμού στο έπος του ΄40 και κατόπιν στην Εθνική Αντίσταση.

Εδώ εκτυλίχθηκαν όμως και οι σκληρότερες και πιο αιματηρές μάχες του ελληνικού Εμφυλίου.

Εδώ μάτωσε η Ελλάδα, και τα τραύματα εκείνης της εποχής παρέμειναν ανοιχτά και βασάνισαν για δεκαετίες ολόκληρο τον ελληνικό λαό.

Αυτόν ακριβώς τον τόπο της επώδυνης ιστορικής μνήμης, θελήσαμε να τον μετατρέψουμε σε σύμβολο της συμφιλίωσης και της εθνικής ενότητας.

Οφείλουμε αυτή την χειρονομία απέναντι σε μια γενιά που πλήρωσε ακριβά τα λάθη της, τον διχασμό.

Την οφείλουμε όμως και στις νεότερες γενιές, που πρέπει να γνωρίζουν τις συμπληγάδες που πέρασε ο λαός μας, μέχρι να δημιουργήσει και να τους κληροδοτήσει την Ελλάδα του σήμερα, μια χώρα στην οποία η ειρήνη και η δημοκρατία έχουν  ριζώσει αμετάκλητα.

Η ιδέα για την δημιουργία αυτού του Κέντρου εδώ μου γεννήθηκε την άνοιξη του 1988. Ήμουν Υφυπουργός Νέας Γενιάς και την μοιράστηκα πρώτα με τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος συμφώνησε αμέσως και με παρότρυνε με θέρμη να συνεχίσω.

Το επόμενο βήμα ήταν να ζητήσω τη γνώμη δύο πρωταγωνιστών του εμφυλίου: του στρατηγού Τσακαλώτου και του Μάρκου Βαφειάδη.

Και οι δύο, με ενθουσιασμό θα έλεγα, μου είπαν ότι στηρίζουν την ιδέα και ότι στην θεμελίωση, που είχαμε προγραμματίσει για το φθινόπωρο του 1988, θα ήταν παρόντες και οι δύο εδώ, πράγμα που δεν κατέστη δυνατό λόγω φυσικής αδυναμίας  του υπέργηρου Τσακαλώτου.

Μου έδωσαν όμως σύντομα κείμενα τους για να αναγνωσθούν στην τελετή θεμελίωσης.

Κοινό σημείο και των δύο κειμένων ήταν η ευχή και η παραίνεση προς τις νεότερες γενιές «να μην ξαναζήσουν ποτέ πια τέτοια τραγωδία» και να μην επαναλάβουν τα λάθη της δικής τους γενιάς.

Την θεμελίωση θα έκανε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου.

Λόγω της περιπέτειας της υγείας του όμως και της επέμβασης που έγινε στο Harefield, αυτό δεν κατέστη δυνατό και αντί αυτού την θεμελίωση έκανε ο τότε Υπουργός Προεδρίας Απόστολος Κακλαμάνης.

Μετά το 1988 δεν υπήρξε δυστυχώς ομαλή συνέχιση της προσπάθειας δημιουργίας του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης.

Από το 1990 έως το 1993 εγκαταλείφθηκε από την τότε Κυβέρνηση το εγχείρημα.

Μετά το 1995 «ξαναπιάσαμε το νήμα» με συνεργασία των Δήμων της περιοχής και συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε.

Με την αλλαγή της Κυβέρνησης όμως το 2004 πάλι εγκαταλείφθηκε, σταμάτησαν οι εργασίες και μετατράπηκε σε στάβλο από τους πλανόδιους βοσκούς!

Το Πάρκο τελικά ζήτησα, ως Πρόεδρος της Βουλής τότε, και παραχωρήθηκε το 2010 (ημιτελές) από τους Δήμους Νεστορίου, Καστοριάς και Άργους Ορεστικού στο Ίδρυμα Της Βουλής για την Δημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό, αποπερατώθηκε, οργανώθηκε και λειτουργεί από το καλοκαίρι του 2012.

Έχει μέχρι στιγμής άνω των 16.000 επισκέπτες  και σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, Επιστημονικούς Συλλόγους και άλλους φορείς έχουν οργανωθεί ως τώρα στους χώρους του 24 συνέδρια, ημερίδες, προγράμματα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδαστών και άλλες συναντήσεις.

Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, με τους εκθεσιακούς χώρους και τη βιβλιοθήκη, έχει στόχο όχι μόνο να αποτυπώσει το παρελθόν και να βοηθήσει στην κατανόησή του, αλλά παράλληλα να αναδείξει τον περιβαλλοντικό πλούτο του Γράμμου, εστιάζοντας στις δυνατότητες του παρόντος και στη δυναμική του μέλλοντος και θέτοντας στόχους ανάπτυξης με την προσοχή και ευαισθησία που δικαιούται ο πανέμορφος αυτός ορεινός όγκος.

Αυτή η διπλή λειτουργία του Πάρκου, θέλει συμβολικά να γεφυρώσει το χτες με το αύριο και να λειτουργήσει ως ένα πεδίο όπου η οδύνη του παρελθόντος δίνει τη θέση της στη ελπίδα για το μέλλον.

Όπως βλέπετε το ΠΑΡΚΟ δεν είναι «ανάκτορο για να κάνουν σκι οι Βουλευτές», ούτε «εξοχικές επαύλεις και βουνήσιο θέρετρο για τους Βουλευτές», όπως έγραψε τον Οκτώβριο του 2011 μερίδα μέσων «ενημέρωσης».

Η εκδήλωση που οργανώνει σήμερα εδώ το Ίδρυμα Ανδρέας Παπανδρέου με την συνδρομή του Ιδρύματος της Βουλής, για την Δημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό με θέμα : Αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και Εθνική Συμφιλίωση. Η συμβολή του Ανδρέα Παπανδρέου,με αφορμή τα είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, έχει ως στόχο να τιμήσει αλλά και να θυμίσει.

Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1984 με την ψήφιση του σχετικού Νόμου, ήταν από τις σημαντικότερες αποφάσεις του Ανδρέα Παπανδρέου.

Τοποθέτησε τον αγώνα του ελληνικού λαού εναντίων των κατακτητών στην σωστή του θέση στην ιστορία και αποκατέστησε ηθικά όλους τους αγωνιστές και αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης που μέχρι τότε αντιμετωπίζονταν ως «μιάσματα».

Το πιο σημαντικό ακόμη αυτής της απόφασης είναι ότι δημιούργησε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για υπέρβαση του εθνικού διχασμού, που είχε προκληθεί λόγω του εμφυλίου  και που οι πρακτικές της συντήρησης, της Δεξιάς, διατηρούσαν και καλλιεργούσαν τεχνηέντως για δεκαετίες ολόκληρες.

Καλωσορίζω όλους όσοι ήρθατε σήμερα σε αυτήν την εκδήλωση και περιμένω και εγώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να ακούσω τους ομιλητές,  τον Βασίλη Μπρακατσούλα και τον Γιώργο Ευαγγελόπουλο .

Θα μου επιτρέψετε όμως πριν εγκαταλείψω το βήμα να σας διαβάσω το κείμενο που μου έστειλε χθες βράδυ ο Μανώλης Γλέζος, που ως σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης, θα ήταν ομιλητής σήμερα εδώ.

Προς τον Φίλιππο Πετσάλνικο

Αγαπητέ Φίλιππα

Λόγοι ανώτεροι από τη θέλησή μου δεν μου επιτρέπουν να παραβρεθώ στη σημερινή εξέχουσα τελετή.

 Γι αυτό στέλνω τον παρακάτω χαιρετισμό

*

«Αφρήτωραθέμιστος ανέστιός εστιν εκείνος,

 ος πολέμου έραταιεπιδημίου, οκρυόεντος».

Ιλιάδα, Ι 63

 Στις 23 Μαΐου 1984, ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος και ο Μάρκος Βαφειάδης, συναντήθηκαν και έδωσαν τα χέρια, μπροστά στον Ελληνικό Λαό και την Ιστορία.

 Οι δύο Στρατηγοί, αυτοί που έδωσαν τις μάχες στα βουνά ως αντίπαλοι, έδιναν τα χέρια, κλείνοντας έναν κύκλο αίματος.

 Ήταν το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης πορείας προς τη συμφιλίωση.

 Τέσσερα χρόνια εμφυλίου πολέμου, μιας καλοστημένης παγίδας που επέβαλλαν οι ξένες δυνάμεις, και η Αριστερά δεν κατάφερε να αποφύγει.

 Χιλιάδες άνθρωποι που χάθηκαν στη διάρκεια του εμφυλίου, δεν ήταν αρκετοί για το μετεμφυλιακό κράτος της Δεξιάς, που συνέχισε με τις πιο απάνθρωπες μεθόδους να εξοντώνει όποια φωνή, όποιον Έλληνα δεν ήταν αρεστός σε αυτούς που στη διάρκεια της κατοχής, συνεργάστηκαν με τον κατακτητή.

 Και όταν το καθεστώς του τρόμου, υποχωρούσε μπροστά στη λαϊκή ψήφο και δυσαρέσκεια, επιστρατευόταν το παρακράτος.

 Δολοφονίες, εξορίες, βασανιστήρια, διωγμοί, φάκελοι πολιτικών φρονημάτων, εκτελέσεις, τάγματα ανεπιθύμητων, ανεργία για όσους δεν ήταν “εθνικά ορθοί”, οργανώσεις μυστικές, παραστρατιωτικές, που έφτασαν στο σημείο να δολοφονούν ακόμα και βουλευτές, με τη προστασία της Χωροφυλακής, του Στρατού, της Αστυνομίας, Δικαστών, Εισαγγελέων.

  Επιστέγασμα αυτής της περιόδου, η χούντα και η ξενοκίνητη Δικτατορία.

 Ελάχιστοι στρατιωτικοί καταφέρνουν να μετατρέψουν το στρατό σε μηχανισμό εξόντωσης αντιφρονούντων και άφησαν ανυπεράσπιστα τα σύνορα, την Κύπρο, τη δυνατότητα υπεράσπισης της χώρας.

Και όταν η προδοσία της Κύπρου, τους αποκάλυψε, πίστεψαν ότι ο έλεγχος θα συνέχιζε να είναι στα χέρια τους.

 Με απειλές για “νέα έξοδο” των τανκς από τα στρατόπεδα, υπολόγιζαν ότι μπορεί να ηττήθηκαν, αλλά το μετεμφυλιακό κράτος, θα συνέχιζε να έχει απλωμένα τα πλοκάμια του.

  Έτσι υπολόγιζαν.

  Όμως το 1974, ένας Λαός που από το 1936, γνώριζε μόνο καταπίεση, σε διάφορες μορφές, αισθάνθηκε ότι είναι ελεύθερος για πρώτη φορά.

 Βγήκε στους δρόμους.

 Πανηγύρισε τη πτώση της Χούντας.

 Φώναξε ο καθένας με όλη τη δύναμη της ψυχής το πιστεύω του χωρίς να φοβάται. 

 Απαιτώντας να γίνει σεβαστός.

 Και όταν το παρακράτος αρνήθηκε να υποχωρήσει.

 Ο Λαός προχώρησε ένα βήμα παραπέρα.

 Ενίσχυσε με τη ψήφο του, τις δυνάμεις εκείνες που του υποσχέθηκαν ότι αυτές οι ημέρες, αυτά τα μαύρα χρόνια θα γίνουν παρελθόν.

 Εκλογές 1981.

 Οι δυνάμεις της Αριστεράς, Σοσιαλιστές, Κομμουνιστές, Αριστερά σχήματα συγκεντρώνουν πάνω από 60%.

 Η απαίτηση για να τελειώσει αυτή η περίοδος, το φακέλωμα, ο χωρισμός των πολιτών σε “εθνικόφρονες” και “μιάσματα”, γίνεται παλλαϊκό αίτημα.

 Όχι μόνο από τους πολίτες που υποστηρίζουν τα κόμματα αυτά.

 Και η πλειοψηφία των ψηφοφόρων της Δεξιάς, καταλαβαίνει ότι αυτή η περίοδος, πρέπει να τελειώσει.

 Για να υπάρξει συμφιλίωση, πρέπει να το έχουν καταλάβει και οι δύο πλευρές, ότι αυτός είναι ο μόνος δρόμος για ένα Λαό που θέλει να πάει μπροστά.

 Να διδάσκεται από τα λάθη του παρελθόντος, αλλά να μην τα κουβαλάει σαν βάρος.

 Σαν πολύτιμο δίδαγμα , ναι.

 Η “Εθνική Συμφιλίωση” χτίζεται στη νέα βουλή, χτίζεται όμως και στην ίδια τη κοινωνία.

 Απομονωμένες φωνές μπαίνουν στο περιθώριο.

 Μια Ελλάδα θέλει να δώσει τα χέρια, να συμφιλιωθεί, να δώσει τέλος.

 Και το κάνει και τυπικά στις 23 Μαΐου του 1984.

 Ήταν η συμβολή του Αντρέα Παπανδρέου, που κατάλαβε το παλλαϊκό αίτημα.

 Γιατί η συμφιλίωση, δεν ήταν αίτημα των ηττημένων.

 Άλλωστε σε αυτό τον εμφύλιο ήμασταν όλοι ηττημένοι. 

 Ήταν αίτημα όλου του Λαού.

 Του “οκρυόεντος” Λαού.

 Και ήταν αίτημα που το ζητούσε ο Λαός από τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια.

 Ένα αίτημα που πρώτα, ξένες πρεσβείες, και μετά το παρακράτος που στήθηκε δεν άφηνε να γίνει πραγματικότητα.

 Τριαντα δύο χρόνια από την ιστορική χειραψία.

 Όλα αυτά φαντάζουν απίστευτα μακρινά.

 Δεν είναι.

 Οι γενιές που τα έζησαν με όλη τη σκληρότητά τους είναι ακόμα εδώ.

 Η γενιά της Εθνικής Αντίστασης.

 Η γενιά του 114, του ανένδοτου, του Λαμπράκη, του Μανδηλαρά.

 Η γενιά που έζησε την αιματοβαμμένη Χούντα.

 Η γενιά του Πολυτεχνείου.

 Όλοι αυτοί είναι ακόμα εδώ.

 Και όλοι έχουν την ιερή υποχρέωση.

 Να θυμίσουν.

 Να χρωματίσουν με τα πιο έντονα χρώματα αυτή τη περίοδο.

 Να αποτρέψουν την με όποιο τρόπο επανάληψη των λαθών του παρελθόντος.

 Να μη ξαναζήσουμε κανένα διχασμό.

 Να μην επιτρέψουμε σε ξένες πρεσβείες να χωρίζουν τους Έλληνες σε καλούς και κακούς.

 Να χτίσουμε μια χώρα στην οποία ο Λαός θα αποφασίζει, με σεβασμό σε όλες τις απόψεις, αλλά πάντα στην αρχή που ορίζει το Σύνταγμα.

 “Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η Λαική κυριαρχία” (Άρθρο 1 $ 2)

Αθήνα 2 Ιουλίου 

Μ.ΓΛΕΖΟΣ