Εν Βογατσικώ: Όπως σε γλέντι τη νύχτα ξαφνικό…

Αναμφίβολα δεν αποτελούσε  κάποιο σημαντικό αρχιτεκτόνημα. Θαμπορούσες απλως να το πεις “ιδιαίτερο” ή “ιδιόμορφο”. 

Το χτίσιμό του το τοποθετώ μερικά χρόνια μετά την διπλή πυρπόληση του Βογατσικού.Γύρω στα 1920.  Ένα ψηλό, πέτρινο, μακρόστενο κτίσμα με “τυφλή” και ασοβάντιστη  ολόκληρη την νότια πλευρά του επειδή προφανώς συνόρευε με οικόπεδο (όπου δεν θυμάμαι ποτέ να έχει υπάρξει άλλο κτίσμα). Ξεχώριζε ανάμεσα στα σπίτια του χωριού κυρίως για το ύψος του. Ήταν κτισμένο σε ύψωμα και, καθώς ο εργολάβος εκμεταλλεύθηκε το πρανές, το σπίτι έγινε τριόροφο. 

 

 

Στο ισόγειο του σπιτιού η οικογένεια Τσαγανά διατηρούσε ένα από τα πιό παλιά μπακάλικα του χωριού. Το είχα προλάβει σε λειτουργία. Κατά τη δεκαετία ΄70 λειτουργούσαν  τα μπακάλικα του Στέργιου Παπαστέργιου-Τέζια & υιoύ (το πλέον οργανωμένο!) του Πέτρου Βοϊδομάτη, του Κώστα Δαρλαγιάννη [“Η Κάτω Αγορά”!], του Κώστα Λέτσα, του “μπάρμπα Μήτσιου” (πλάι στο Δημοτικό σχολείο), “της κυράΠηνελόπης” (στο Τζίτσκο) κι αυτό της οικογένειας Τσαγανά.

φωτογραφία: Ν. Τσίγκας

Η Τούλα Τσαγανά-Τακαντζιά, ανύπα- ντρη μεγαλοκοπέλα και κληρονόμος της οικογένειας, κατάφερνε να το εφοδιάζει κάπως με “αγαθά” ώστε να εξυπηρετεί την μικρή πελατεία της.Όταν όμως τη δουλειά απορρόφησαν σιγά σιγά τα μεγαλύτερα παντοπωλεία, που ήταν πάνω στο δημόσιο δρόμο και στην πλατεία του χωριού, αναγκάστηκε και το’κλεισε. 

Η Τούλα γηροκομούσε τον πατέρα της και τον θείο της Αθανάσιο που ήρθε κατά τας δυσμάς του βίου του στο χωριό επιστρέφοντας από τον Καναδά. 

Ο κυρ-Θανάσης ήταν ένας λιπόσαρκος, ήσυχος, λεπτεπίλεπτος στους τρόπους και τις συνήθειες,  αγαθός άνθρωπος με μια εξασθενημένη ανάσα. Ίσα που έβγαινε η φωνούλα του. (Έμοιαζε καταπληκτικά με τον γηραιό πατέρα της οικογένειας στην ταινία “Η τιμή των Πρίτζι”). Έβγαινε καθημερινά στην πλατεία, στο καφενείο, πήγαινε στο κουρείο, συναναστρεφόταν τους άλλους καλοντυμένους -στην τρίχα- “αμερικάνους” συνταξιούχους φίλους του που κάλυπταν και την κεφαλή τους με ακριβά ρεπουμπλίκια. Περνούσε δε συχνά κι από το ταχυδρομείο για να παραλάβει  κάποιο τσεκ ή την -τακτικότατη- αλληλογραφία του. Εκεί τον περίμενα πολλέςελλόγου  μου που, καθώς “είχα τα μέσα”  αφού ο προϊστάμενος του γραφείου “Τρία Ταυ” ή ΤΤΤ (Ταχυδρομείο, Τηλεγραφείο/τηλεφωνείο και Ταμιευτήριο) ήταν  συγγενής μου, κατάφερνα να του αποσπάσω τα γραμματόσημα ακρωτηριάζοντας τον “φάκελλο αεροπορίας”   με το κόκκινο-μπλε κορδόνι στο περίγραμμα στο …επιθυμητό σημείο. Μεγάλο μέρος της συλλογής μου των γραμματοσήμων συμπληρώθηκε από τους φακέλλους που λάβαινε ο πράος και μειλίχιος αυτός άνθρωπος. 

Κάποτε η Τούλα απόμεινε μόνη  κι όταν και η ίδια γέρασε αρκετά, βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου γηροκομήθηκε μέχρι τον θανατό της από συγγενείς της.  Το σπίτι για πάνω από είκοσι χρόνια ήταν ακατοίκητο.Έρμαιο της καρτερρείπωσης, της εγκατάλειψης και των πολλαπλώνσυλλήσεων…

 

Προχθές αντίκρισα το σχετικό βίντεο και τις φωτογραφίες στο ρεπορτάζ γνωστής εφημερίδας της Καστοριάς*. Θα μπορούσε κανείς -που θα ‘θελε να αυταπατηθεί ή να παρηγορηθεί- κάλλιστα να υποθέσει πως το σπίτι μέσα στη παγωμένη νύχτα, και με το χιόνι ολόγυρα για σκηνικό, ετοιμάστηκε για κάποια γιορτή. Ένα εωσφορικό, απόκοσμο -και σαν κινηματογραφικό- φως φαίνεται να βγαίνει από το χώρο όπου κάποτε λειτουργούσε το μπακάλικο. Φωτίζεται λίγο το χιόνι και ένα σπίτι στο βάθος. Φαντάζομαι πως οι ήχοι από γυαλικά που θα ακούγονταν κάθε τόσο να σπάνε θα προέρχονταν  από μπουκάλια που είχαν απομείνει ήαπό τα λιγοστά τζάμια στα παράθυρα… (Ή μήπως τα ‘σπαγαν γλεντοκόποι που έφτασαν στο αμήν;)

 

Στον πάνω όροφο το φως πιό έντονο κανονική φωταψία   σαν να είχαν ανάψει όλοι μαζί οι πολυέλαιοι στη σάλα. Τέτοιες πολυτέλειες και δόξες βέβαια δεν είχε γνωρίσει ποτέ το σπίτι. 

Το νυχτερινό “γλέντι” λοιπόν έμοιαζε σαν να ‘χει φουντώσει για καλά…

 

 

 

Όμως το σπίτι καίγονταν…

Ήρθε κι η πυροσβεστική -για να προχωρήσει στην κατάσβεση- όταν αυτόείχε πια λαμπαδιάσει ολόκληρο. Με τέτοιον χιονιά και κρύο ολόγυρα,φαίνεται πως προτιμήθηκε  απλώς η επίβλεψη της θεαματικής δημόσιαςαποτέφρωσης του …νεκρού!

Ένα ακόμα σπίτι της βογατσιώτικης ιστορίας εξέλιπε με μαρτυρικό τρόπο. 

Έχουν και τα σπίτια την τελευτή τους…