Γιατί ένας έφηβος επιλέγει να βάλει τέλος στη ζωή του;

Η τραγική ιστορία του δεκαπεντάχρονου έφηβου που έδωσε τέλος στη ζωή του κάτω από την πίεση του σχολικού εκφοβισμού που υπέστη από συμμαθητές του πρέπει να μας ταρακουνήσει όλους. Ο σχολικός εκφοβισμός, bullying στη διεθνή βιβλιογραφία, είναι υπαρκτός και αμείλικτος.

Η αυτοχειρία δεν είναι ποτέ εύκολη απόφαση. Το παιδί αυτό υπέστη ένα τραυματικό γεγονός, που είχε διάρκεια και ένταση. Ακόμα και ο υγιέστερος άνθρωπος μπορεί να λυγίσει κάτω από την παρατεταμένη πίεση, γιατί έτσι αλλοιώνεται η λειτουργία του εγκεφάλου. Όταν ένα άτομο βιώνει ένα τραυματικό γεγονός, αλλάζει η χημεία του εγκεφάλου και η τοξική ορμόνη του στρες, η κορτιζόλη, θέτει σε λειτουργία έναν διαφορετικό από τον καθημερινό μηχανισμό σκέψης και αντίδρασης- το στρεσαρισμένο άτομο σταματάει να σκέφτεται λογικά και σκέφτεται συναισθηματικά, ορμώμενο από φόβο, με την ένταση του βασικού ενστίκτου «μάχης ή φυγής». Ο θάνατος είναι ένας τρόπος διαφυγής από μία κατάσταση που το άτομο βλέπει ως αμείλικτη και ανεπίλυτη.

Στις περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού τα παιδιά δυσκολεύονται να μοιραστούν το πρόβλημά τους με τους γονείς τους. Συχνά, οι εκφοβιστές τα απειλούν ότι αν πουν κάτι και τους προδώσουν θα υπάρξουν ακόμα χειρότερες συνέπειες. Επίσης συχνό φαινόμενο είναι να μην πιστεύουν οι γονείς το παιδί που εκφράζει ότι έχει γίνει στόχος σχολικού εκφοβισμού. Εκφράσεις όπως «αυτά είναι παιδιάστικα πράγματα» και «βρείτε τα μόνοι σας» ή αδιαφορία μειώνουν το πρόβλημα και κάνουν το παιδί που δέχεται εκφοβισμό να νιώθει ότι δε μπορεί να βρει ούτε κατανόηση ούτε στήριξη. Έτσι δημιουργείται ένας κύκλος σιωπής, μοναξιάς  και πίεσης. Όταν ένας έφηβος  δε βλέπει φως στην άκρη του τούνελ, όταν έχει φτάσει στα άκρα της απελπισίας, όταν οι καταστάσεις έχουν φτάσει στα άκρα και η πίεση στο κατακόρυφο, τότε βλέπει ως μόνη λύση την αυτοχειρία, για να βάλει τέλος στα προβλήματά του.

Μία βασανιστική ερώτηση είναι γιατί ο έφηβος περίμενε ένα μήνα πριν βάλει τέλος στο μαρτύριό του; Ένας άνθρωπος που βρίσκεται υπό πίεση και στρεσάρεται βάζει τα δυνατά του και κάνει ό,τι μπορεί για να ανταπεξέλθει. Ενδεχομένως προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα, να το μειώσει, να του δώσει λιγότερη σημασία, να κάνει κάτι για να κρατηθεί μέχρι να περάσει η μπόρα. Έτσι, είναι συνηθισμένο να καταρρεύσει κανείς ή να πει το «τώρα μου βγήκε όλη η κούραση», ψυχική και σωματική, αφού τελειώσει κάτι που τον ζόρισε και τον πίεσε. Αυτό είναι ένα ενδεχόμενο που εξηγεί γιατί μεσολάβησε ένας μήνας από το τέλος του σχολείου ως την αυτοχειρία. Ένας άλλος λόγος βέβαια μπορεί να είναι το γεγονός ότι ο έφηβος βρέθηκε σε ένα πάρτι όπου πιθανότατα δέχτηκε εκφοβισμό από τα ίδια άτομα που τον είχαν στοχοποιήσει και στο σχολείο. Και βέβαια δε γνωρίζουμε ακόμα αν και κατά πόσο οι εκφοβιστές ασκούσαν πίεση και διασυρμό του εφήβου μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Καταστρέψτε τους όπως με κατέστρεψαν»
Το σημείωμα που άφησε δείχνει ότι ο έφηβος αυτός υπέφερε πολύ. Ο τρόπος που διάλεξε να βάλει τέλος στη ζωή του ήταν από αυτούς που δεν αφήνουν περιθώρια λάθους και διαφυγής. Ήθελε να δώσει τέλος στο μαρτύριό του. Το ότι μπόρεσε να εκφράσει γραπτώς την αγάπη του στην οικογένειά του δείχνει ευγένεια και μεγαλείο ψυχής, ενώ το γεγονός ότι τους άφησε εντολή να καταστρέψουν τους καταστροφείς του δείχνει το υγιές κομμάτι του εαυτού του, που αναγνωρίζει το έγκλημα των άλλων, ενώ ο ίδιος δεν έχει τη δύναμη να το σταματήσει. Αυτό ανοίγει το τεράστιο ερώτημα σχετικά με το τι πρέπει να γίνει με τους ηθικούς αυτουργούς περιπτώσεων σαν και αυτή- τα συγκεκριμένα άτομα είχαν στόχο, πλάνο, και οργανωμένο σχέδιο ψυχολογικής καταστροφής ενός συνομηλίκου τους. Ας μη μιλάμε μόνο για τον έφηβο που έδωσε τέλος στο μαρτύριό του, ας δούμε και τις συνέπειες σε αυτούς που δημιούργησαν το μαρτύριο αυτό σε ένα άλλο άτομο.

Γονείς, πάρτε στα σοβαρά όταν το παιδί σας διαμαρτύρεται ότι έχει γίνει στόχος σχολικού εκφοβισμού

• Παρατηρήστε ανεξήγητες αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά του παιδιού σας
• Φροντίστε να είστε εσείς ή κάποιο κοντινό ενήλικο πρόσωπο φίλος με το παιδί σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
• Πάρτε στα σοβαρά το παιδί σας όταν διαμαρτυρηθεί για σχολικό εκφοβισμό
• Αποκτήστε τη συνήθεια να κουβεντιάζετε με το παιδί σας- μάθετε να ακούτε περισσότερο και να μιλάτε λιγότερο
• Αποφύγετε τις κατά μέτωπο συγκρούσεις: βάλτε όρια με σεβασμό στον έφηβο
• Να ξέρετε ποιοι είναι οι φίλοι του παιδιού σας, να τους καλείτε στο σπίτι και να έχετε μια ανοιχτή σχέση επικοινωνίας μαζί τους
• Να θυμάστε ότι η εφηβεία είναι δύσκολη ηλικία: οι έφηβοι χρειάζονται στήριξη, αποδοχή και καθοδήγηση
• Αν έχετε την υποψία σχολικού εκφοβισμού, μιλήστε στους καθηγητές του παιδιού σας και ψάξτε το. Είναι σοβαρό ζήτημα! Μπορεί να μη βάζει ο κάθε έφηβος τέλος στη ζωή του, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχουν παιδιά που υποφέρουν σιωπηλά. Ας τα βοηθήσουμε!

Η Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Είναι ΨυχολόγοςΨυχοθεραπεύτρια, Harvard Medical School,
Διδάσκουσα Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, ΜΠΣ «Η Επιστήμη του Στρες και Προαγωγή της Υγείας»

Πηγή: reader.gr