Τα πάνω – κάτω στην αγορά εργασίας

Αναστολές συμβάσεων, εκ περιτροπής απασχόληση, πρόγραμμα «ΣΥΝ-Εργασία», τηλεργασία συνθέτουν το νέο τοπίο για επιχειρήσεις και εργαζόμενους – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα νέα εργασιακά μοντέλα

Στέφανος Μαχτσίρας, makthes.gr

Αγωνία, ανασφάλεια, φόβος για το αύριο, έκρηξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, μισοί μισθοί, μισές ζωές… Τα παραπάνω περιγράφουν επιγραμματικά τη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στην αγορά εργασίας την εποχή της πανδημίας.

Στο νέο δυσμενές σκηνικό που έχει διαμορφώσει η πανδημία έχουν «γεννηθεί» τέσσερα διαφορετικά εργασιακά μοντέλα στα οποία καλούνται να προσαρμοστούν επιχειρήσεις και εργαζόμενοι. Θεωρητικά στόχος των νέων τρόπων οργάνωσης της εργασίας είναι η διευκόλυνση των επιχειρήσεων που δοκιμάζονται από την εντεινόμενη κορονοκρίση προκειμένου να μην καταφύγουν στις εύκολες λύσεις (απολύσεις, μειώσεις μισθών) αλλά και η συγκράτηση, ως ένα βαθμό, των απωλειών στους μισθούς των εργαζομένων. Η καταβαράθρωση εισοδημάτων και τζίρων που επέφερε η κορονοκρίση θα πυροδοτήσει κοινωνικές εκρήξεις, αν συνοδευτεί και από μία αλματώδη αύξηση της ανεργίας.

Οι δυνατότητες που παρέχει το κράτος στις επιχειρήσεις που πλήττονται είναι οι εξής:

Συμβάσεις υπό αναστολή

Η κυβέρνηση… ενθαρρύνοντας την μερική και εκ περιτροπή απασχόληση στις πληττόμενες επιχειρήσεις, με προϋπόθεση την μη απόλυση όσων τεθούν στο καθεστώς της αναστολής για όσο αυτό διαρκέσει, φιλοδοξεί να υψώσει «ανάχωμα» στις μαζικές απολύσεις.

Να σημειωθεί πως και μετά τη λήξη του χρονικού διαστήματος της εν λόγω αναστολής των συμβάσεων εργασίας, η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας.

Οι επιχειρήσεις στους κλάδους του τουρισμού, των αεροπορικών και ακτοπλοϊκών μεταφορών, των χερσαίων μεταφορών επιβατών, του επισιτισμού, του πολιτισμού και του αθλητισμού, καθώς και κάθε άλλου κλάδου που πλήττεται σημαντικά, βάσει Κωδικού Αριθμού Δραστηριότητας μπορούν να θέτουν τους υπαλλήλους τους σε καθεστώς αναστολής σύμβασης και για τον Οκτώβριο. Η αποζημίωση που θα λάβουν θα είναι 534 ευρώ τον μήνα, ενώ βάσει αυτού του ποσού θα υπολογιστεί το δώρο Χριστουγέννων. Το οικονομικό επιτελείο θα αξιολογεί την εφαρμογή του μέτρου συνεχώς, ώστε αν είναι αναγκαίο και ανάλογα με την εξέλιξη της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης να παραταθεί ξανά. Το πιθανότερο είναι να επεκταθεί μέχρι το τέλος του έτους.

Όσοι μπουν σε αναστολή ολόκληρο τον Οκτώβριο, δικαιούνται 534 ευρώ. Διαφορετικά θα πάρουν 17,8 ευρώ ανά ημέρα αναστολής. Οι ασφαλιστικές εισφορές καλύπτονται εξ ολοκλήρου από το κράτος και το ασφάλιστρο όλων των υποχρεωτικών κλάδων υπολογίζεται στο ύψος του ονομαστικού μισθού του εργαζόμενου, πριν από την αναστολή.

«ΣΥΝ-Εργασία»

Οι εργοδότες που κάνουν χρήση του μηχανισμού μπορούν για έναν ή περισσότερους μήνες να μειώνουν το χρόνο της εβδομαδιαίας εργασίας μέχρι και 50% για μέρος ή το σύνολο του προσωπικού τους. Στον μηχανισμό στην αρχική του μορφή μπορούσαν να ενταχθούν μόνο οι μισθωτοί με σχέση εργασίας πλήρους απασχόλησης. Γι’ αυτό το λόγο ελάχιστες επιχειρήσεις εξέφρασαν ενδιαφέρον για να ενταχθούν στο πρόγραμμα.

Με τις βελτιώσεις που έγιναν, το μη μισθολογικό κόστος επιμερίζεται ανάμεσα σε κράτος και εργοδότη, προκειμένου να ενταχθούν περισσότερες επιχειρήσεις και να αποφευχθούν οι απολύσεις και η αύξηση της ανεργίας. Συνεπώς, ένα μέρος από το κόστος του εργοδότη το αναλαμβάνει το δημόσιο, ενώ παραμένει ακέραιο το όφελος για τον εργαζόμενο.

Η μείωση του χρόνου εργασίας έχει ως αποτέλεσμα οι μισθωτοί να χάσουν έως 20% των μηνιαίων αποδοχών τους ενώ η απώλεια θα αγγίξει το 23% αν συνυπολογιστεί το ποσοστό που χάνει ο εργαζόμενος από επίδομα αδείας και δώρο Χριστουγέννων.

Από τις περικοπές διασώζονται μόνο όσοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ (καθαρά 550). Δηλαδή στην περίπτωση που μετά την κρατική αναπλήρωση (60% επί του καθαρού κομμένου μισθού) οι καθαρές αποδοχές υπολείπονται του καθαρού νομοθετημένου κατώτατου μισθού ή ημερομισθίου, η διαφορά αναπληρώνεται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Για παράδειγμα, στα 550 ευρώ καθαρές αποδοχές το κράτος πληρώνει τα 275 με αποτέλεσμα ο τελικός μισθός του εργαζόμενου να μένει «αλώβητος». Οι εργαζόμενοι οι οποίοι μπήκαν ή θα μπουν στον μηχανισμό «ΣΥΝ-Εργασία» θα διαπιστώσουν μείωση καθαρού μισθού έως 20%. Το πρόγραμμα παρατάθηκε έως 31 Δεκεμβρίου και επιδοτεί το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών εργαζόμενου και εργοδότη για τον χρόνο εργασίας που χάνεται, ενώ παρέχεται η δυνατότητα σε όλους τους μισθωτούς που έχουν προσληφθεί έως 10 Αυγούστου να ενταχθούν.

Αν μειωθεί στο μισό ο χρόνος εργασίας, ο εργοδότης πληρώνει το 50% του καθαρού μισθού και το 50% των ασφαλιστικών εισφορών. Το κράτος καταβάλει το 60% του μισού καθαρού μισθού και το υπόλοιπο 50% των ασφαλιστικών εισφορών.

Για παράδειγμα: Μισθωτός με μικτό μισθό 1.000 ευρώ και μείωση ωραρίου 50%. Ο καθαρός μισθός του είναι 846,7 ευρώ. Ο εργοδότης καταβάλλει 423,4 ευρώ καθαρό μισθό και 198,3 ευρώ σε εισφορές. Το κράτος πληρώνει 254 ευρώ οικονομική ενίσχυση βραχυχρόνιας εργασίας και 198,3 ευρώ εισφορές. Ο εργαζόμενος λαμβάνει καθαρό μισθό χωρίς τον φόρο 677 ευρώ, δηλαδή χάνει 20%.

Εκ περιτροπής εργασία

Η εκ περιτροπής εργασία έχει γίνει της μόδας ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας. Είναι η μόνη μορφή ευέλικτης απασχόλησης την οποία μπορεί να επιβάλει ο εργοδότης χωρίς ο εργαζόμενος να συναινέσει. Η μονομερής επιβολή δεν μπορεί να υπερβαίνει σε διάρκεια τους 9 μήνες στο ίδιο ημερολογιακό έτος, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις και έχει ακολουθηθεί η διαδικασία που προβλέπει ο νόμος. Τον Ιούλιο καταγράφηκαν 1.099 μετατροπές συμβάσεων από πλήρη σε εκ περιτροπής απασχόληση και 182 μετατροπές με μονομερή απόφαση του εργοδότη.

Τηλεργασία

Η εργασία από απόσταση είναι η εμβληματικότερη αλλαγή που επέβαλε στην αγορά εργασίας η επέλαση του κορονοϊού. Οι συζητήσεις για το πώς επηρεάζει την απόδοση των εργαζομένων και το αν είναι καλύτερο να εργαζόμαστε από τα σπίτια μας ή να πάμε στο γραφείο έχουν ανάψει για τα καλά. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ξεκάθαρα δεδομένα που να συνηγορούν υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης.

Στην περιφέρεια Αττικής οι επιχειρήσεις πρέπει να δηλώσουν το 40% των εργαζομένων τους, που μπορούν να δουλέψουν από απόσταση, σε υποχρεωτική τηλεργασία. Η υποχρέωση υφίσταται μόνο εφόσον η φύση της παρεχόμενης εργασίας είναι συμβατή με την τηλεργασία. Εξαιρούνται σχολεία, διαγνωστικά κέντρα, ιδιωτικά νοσοκομεία, Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας, φαρμακαποθήκες, επιχειρήσεις υπεραγορών τροφίμων, ταχυμεταφορές. Η υποχρέωση αφορά όλες τις επιχειρήσεις της περιφέρειας Αττικής, ανεξαρτήτως ΚΑΔ, μεγέθους και λειτουργίας. Ανάλογα με την πορεία της υγειονομικής κρίσης μπορεί με νέα ΚΥΑ να παρατείνεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα η χρονική ισχύς του μέτρου ή να επεκτείνεται γεωγραφικά το μέτρο σε άλλες περιφέρειες της χώρας εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο ή να αυξηθεί ή να μειωθεί το ποσοστό της υποχρεωτικής τηλεργασίας που ορίστηκε στο 40%.

Αξίζει να επισημανθεί ότι η τηλεργασία δεν συνεπάγεται αλλαγή της σύμβασης εργασίας ή του μισθού. Τον Οκτώβριο με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο αναμένεται να προσδιοριστεί και το νέο πλαίσιο που θα διέπει την εξ αποστάσεως εργασία.

Συμβάσεις πλήρους απασχόλησης

Και όμως, υπάρχουν ακόμα και αυτές. Εντάσσονται όλοι οι μισθωτοί που εργάζονται στον τόπο εργασίας, με συμβάσεις αορίστου ή ορισμένου χρόνου, με πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση. Η σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου είναι απαραίτητη για να μετατραπεί η σύμβαση από πλήρη σε μερική απασχόληση. Αν ο εργαζόμενος δεν συμφωνήσει η αλλαγή δεν είναι δυνατή, ούτε νόμιμη. Βέβαια πολλοί εργαζόμενοι υπό το φόβο της απόλυσης εξαναγκάζονται να συναινέσουν.

Η αμοιβή για τους μισθωτούς που έχουν σύμβαση μερικής απασχόλησης είναι συνάρτηση του ύψους του μηνιαίου μισθού που αντιστοιχεί στην πλήρη μηνιαία απασχόληση του αντίστοιχου εργαζόμενου.

Εφόσον ο εργαζόμενος αμείβεται με τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ τότε το ωρομίσθιο του μερικώς απασχολούμενου διαμορφώνεται στα 3,9 ευρώ. Για κάθε ώρα πρόσθετης εργασίας, πέραν των συμφωνημένων ωρών, ο εργαζόμενος δικαιούται προσαύξηση 12% με αποτέλεσμα το ωρομίσθιο να προκύπτει στα 4,36 ευρώ για κάθε ώρα εργασίας επιπλέον των συμφωνημένων. Για παράδειγμα, ένας υπάλληλος που εργάζεται δύο επιπλέον ώρες κάθε ημέρα για όλο τον μήνα, ενώ έχει συμφωνήσει σε 20 ώρες εργασίας (πέντε ημέρες από τέσσερις ώρες), δικαιούται 187,2 ευρώ επιπλέον μηνιαίως.

Οι μερικώς απασχολούμενοι έχουν δικαίωμα ετήσιας άδειας με αποδοχές και επίδομα αδείας.

*Δημοσιεύθηκε στη ΜτΚ στις 11 Οκτωβρίου 2020